EROS

Imię: Eros

Status: bóg

Rodzice: Ares i Afrodyta, według niektórych wersji zrodzony z Chaosu

Rodzeństwo: bracia Dejmos, Fobos i Anteros, siostra Harmonia

Żona: Psyche

Dzieci: córka Hedone

Atrybuty: łuk, strzały, skrzydła

Rzymski odpowiednik: AMOR/KUPIDYN

Patronat: bóg i uosobienie miłości, płodności, namiętności seksualnej

Główne miejsca kultu: Ateny, Sparta, Samos, Kreta, Elida (wraz z Anterosem), Tespa w Beocji

HISTORIA:

Według najstarszych podań Eros był bytem zrodzonym z Chaosu równocześnie z Matką Ziemią – Gają. Symbolizował siłę miłości i jej potęgę w świecie natury, ludzi i bogów. Według Homera słowo eros oznaczało pragnienie czegoś, czego się nie mogło posiadać. Podobne stanowisko przyjmowali Hezjod i Platon.

Eros jako osoba pojawiła się znacznie później, za czasów takich artystów jak Safona czy Eurypides. Wtedy też pojawiła się najbardziej znana wersja mitu głosząca, że Eros był owocem związku Afrodyty z Aresem. Jego przyjście na świat zwiastowało przyjście niezwykłego zamieszania i dlatego Zeus próbował za wszelką cenę pozbyć się niewygodnego boga. Afrodyta jednak ukryła syna w puszczy, zostawiając go pod opieką dzikich lwic. Gdy dorósł, nikt już nie śmiał podnieść na niego ręki ze względu na jego przynoszące ślepą miłość strzały, a jego niezwykła i subtelna uroda zagwarantowała mu powszechną sympatię i miejsce na Olimpie.

Eros najchętniej przebywał w towarzystwie swej matki i to z jej rozkazów najczęściej działał. Tylko raz sprzeciwił się jej woli, gdy zazdrosna o urodę księżniczki Psyche nakazała mu rozbudzenie w niej miłości do jakiegoś paskudnego potwora (więcej w: mit o Erosie i Psyche). Służba u Afrodyty nie przeszkadzała mu w płataniu złośliwych figli, o czym boleśnie przekonał się niegdyś Apollo. Mściwy Eros zaczaił się na swojego krewniaka i za pomocą swych strzał sprawił, że zakochał się bez pamięci w nimfie o imieniu Dafne. Równocześnie biedna dziewczyna została ugodzona strzałą nienawiści. Pościg gnanego miłością Apolla za obrzydzoną Dafne trwał niezwykle długo, jednak w końcu zmęczona i przerażona wizją gwałtu nimfa poprosiła bogów, by zlitowali się nad nią. Co też uczynili, zamieniając ją w krzew wawrzynu, którego gałązkę Apollo odtąd stale ze sobą nosił.

KULT:

Jako uosobienie miłości i namiętności Eros cieszył się raczej kultem czysto filozoficznym i symbolicznym niż czcią religijną, charakterystyczną dla innych bóstw. Niemniej z czasem zaczęły powstawać niewielkie świątynie w większych greckich miastach, często stawiane w pobliżu świątyń Afrodyty lub jako podwójne świątynie, gdzie Erosa czczono z jego bratem Anterosem, bogiem i uosobieniem odwzajemnionej miłości. Najstarsze takie miejsce kultu powstało w Beocji, w mieście Tespa.

            Eros doczekał się nawet własnego święta, zwanego Erotidią.

W SZTUCE:

Eros jako osoba pojawia się w sztuce dość często, a kanon jego wyglądu pozostaje dość jednolity i niezmienny. Przedstawiany jako bardzo młody - a pograniczu wieku młodzieńczego i dziecięcego – nagi i uskrzydlony mężczyzna. W ręku trzyma łuk, a przez ramię przewieszony ma kołczan pełen strzał. W późniejszych czasach upowszechnił się wizerunek Erosa jako towarzyszącego Afrodycie kilkuletniego chłopca, pojawiła się także tendencja do „klonowania” tego bożka – pulchne, złotowłose amorki (putta) stały się w Europie powszechnym symbolem miłości.

Sprawdź Źródla

Tekst: verien     |     prawa graficzna: Jamnik_sst     |           Korekta: verien