POSEJDON

Dane:

Imię: Posejdon

Status: bóg

Patronat: bóg mórz, oceanów, trzęsień ziemi, półwyspów i wysp

Atrybuty poświęcone Posejdonowi: trójząb – potężna broń, która została wykuta w pradawnych czasach przez Tytanów

Rośliny: sosna, seler, bluszcz

Zwierzę: delfin, koń, byk

Rzymski odpowiednik: Neptun

Rodzice:  Kronos i Rea

Główne miejsca kultu:  Półwysep Sunion, Istmos, Ateny

Historia:

Starożytni Grecy wierzyli, że głębiny morskie zamieszkiwały różne niezwykłe stwory, a rządził nimi potężny bóg Posejdon. Władca Mórz był drugim synem Kronosa i Rei. Zaraz po swoich narodzinach został połknięty przez swego ojca. Uratował go dopiero Zeus. Po pokonaniu Kronosa bracia w losowaniu podzieli się władzą nad ziemią. Posejdonowi przypadło w udziale królestwo morza, a także panowanie nad słodkimi wodami znajdującymi się w głębi lądu, oraz wszystkie półwyspy i wyspy. Wspaniałe i bogate królestwo nie zadowoliło jednak ambitnego boga, który zdawał sobie sprawę, że pod względem mocy i pochodzenia niczym nie ustępuje swemu młodszemu bratu. Pod jego potężnym uderzeniem kruszyły się skały, a ziemia zaczynała się trząść. Potrafił zsyłać powodzie, które zalewały całe krainy.  Kilkakrotnie Posejdon próbował zająć miejsce Zeusa, za każdym razem jego wysiłki kończyły się fiaskiem.

 Władca mórz toczył również spory z innymi bogami o różne krainy i miasta – chyba najbardziej znany był konflikt Ateny i Posejdona o Ateny. Ponadto walczył również o:

- panowanie w Argos – z Herą,

- władzę nad Koryntem – z Heliosem,

- Ajginę (Eginę) – zaciekły bój stoczył z samym Zeusem,

- o Naksos – z Dionizosem,

-  o Delfy - z Apollem.

Osobowość:

Posejdon był bogiem bardzo pewnym siebie, a zarazem groźnym i mściwym. Wyznawał zasadę – ten kto nie jest ze mną, jest przeciwko mnie. Wierzono, że wywoływał burze, sztormy i trzęsienia ziemi za pomocą uderzeń swego trójzęba. Potrafił też uspokoić nawałnice i wzburzone morze.

 Najbardziej przerażającym ucieleśnieniem zaborczych ambicji Posejdona było wszelkiej maści potwory zsyłane przez niego i pustoszące obszary wybrzeży. Składano im ofiary przebłagalne m.in. z ludzi, a najbardziej znane to Andromeda czy Hezjone. Posejdon był winny śmierci Hippolytosa.

Nienawidził Trojan. Kiedy popadł w niełaskę Zeusa, został zmuszony wraz z Apollem (w innych podaniach: z Aresem) do służby u króla trojańskiego LAOMEDONA. Posejdon wznosił mury Troi, a Apollo wypasał bydło. Po zakończonej służbie chytry władca Troi odmówił bogom zapłaty. Inna wersja mitu podaje, że Posejdon i Apollo z własnej woli zaoferowali królowi swoje usługi aby sprawdzić jego charakter. Rozwścieczony Posejdon nakazał swemu słudze – morskiemu potworowi - pustoszyć brzegi Troi. Trojanie zwrócili się do wyroczni z prośbą o radę, a ta doradzili im, aby złożyli ofiarę z królewskiej córki Hezjone. W ostatniej chwili przed pożarciem uratował ją Herakles, zabijając potwora. Gniew Posejdona trwał jednak nadal i przeniósł się na potomków nieuczciwego króla.

 W „Odysei” Homera Władca Mórz został ukazany jako główny prześladowca bohatera. Heros ściągnął na siebie zemstę boga, oślepiając jego syna – cyklopa Polifema. Rozwścieczony Posejdon przez długie lata uniemożliwiał mu powrót do ojczyzny.

 Pomimo tych wad, niepohamowanych ambicji i upustów złości, Posejdon nie był jednak złym, nieprzychylnym ludziom bogiem.

 Wziął udział w wojnie trojańskiej, podczas której wraz z Ateną i Herą aktywnie wspierał Greków. Wspólnie z boginią wojny i mądrości patronował Jazonowi i Argonautom, którzy w podzięce za łaski ofiarowali mu w podarku swój statek. Wraz z Ateną opiekował się również Tezeuszem.

  Posejdon pomógł śmiertelniczce Amymone, która na polecenie ojca – Danaosa - szukała wody i była zrozpaczona, gdyż nie mogła jej nigdzie znaleźć. Dziewczyna zaczęła szlochać i rozpaczać, usłyszał to Posejdon, który ulitował się nieszczęśliwą kobietą i uderzeniem trójzębu wywołał z ziemi trzy piękne źródła. Niektóre wersje mitu podają, iż miał z nią syna Neupoliosa.

 Posejdon ulitował się również nad biednymi ludźmi umierającymi z pragnienia – jego potężny cios ukształtował dolinę Tempe, którą mogły się dotąd toczyć wody spływające z gór, w ten sposób uratował życie mieszkańcom tej krainy.

Kult:

Kult Posejdona podobnie jak i Ateny był powszechny w całej Grecji. Nierzadko świątynie poświęcone tej dwójce Olimpijczyków były sytuowane blisko siebie lub często razem dzielili jedną świątynią do spółki np. Erechtejon.

W Arkadii Posejdon był czczony na równi z Demeter, z którą miał spłodzić skrzydlatego i szybkiego rumaka – AREJONA. Wznoszono mu świątynie m.in. w Tesalii, Beocji, Helike, w Pylos w Mesenii, w Elidzie i w Atenach oraz wielu innych miejscach.  Na licznych wyspach obchodzono święta ku jego czci, a na Istmie co dwa lata organizowano igrzyska.

W sztuce:

 Posejdon w sztuce przedstawiany był jako muskularny, wyskoki mężczyzna. W zasadzie z wyglądu był bardzo podobno do swego brata Zeusa, najczęściej jedyną różnicą pomiędzy nim a Gromowładnym były włosy, które u władcy mórz były zmatowiałe od wody i układały się w grube pukle. Jego atrybutem był delfin i trójząb. Miał surowy wygląd, długą brodę pełną muszli i wodorostów.

Przydomki:

Posejdon posiadał również przydomek SEISMOS (co oznaczało – trzęsienie ziemi), gdyż według mitu wulkaniczną eksplozją wydźwignął z morza wyspę DELOS, którą stworzył po to, aby LETO (Latona) mogła spokojnie urodzić Apolla i Artemidę.

Podmorskie Królestwo:

Podmorskie krainy rządzone przez Posejdona jawiły się jako miejsce uporządkowane i dostatnie. Bóg często objeżdżał swoje włości aby doglądać swoje królestwo i dopilnować, by wszyscy ich mieszkańcy żyli szczęśliwe. Nie mieszkał tak jak inni bogowie na Olimpie, ale żył wśród swoich poddanych w morskich pałacach. Najwspanialszą siedzibą władcy mórz miał być AJGAJ – pałac ze złota, korali, pereł, klejnotów i błękitnego kryształu. Umiejscowiony był podobno w głębinach nieopodal wyspy Eubei.

Dzieci:

• Z Amfitrytą – Rode, Tryton, Bentesikyne,

• Z Afrodytą: Herofilos, Rodos,

• Z Meduzą: Chryzaor i Pegaz,

• Z Euryale: Orion (wg jednej wersji mitu),

• Z Ajtrą – Tezeusz,

• Z Kajnis- Koronos,

• Z nimfą Toozą – cyklop Polifem,

• Z nimfą Tritonis – boginię Atenę (według mniej znanej wersji mitu o narodzinach bogini wojny),

• Z Libią – Agenor,

• Z Tyro  - Neleusa i Peliasa,

• Z nienanymi matkami - Megareusa, Prokrutesa.

Główne świątynie i przedstawienia Posejdona zostaną opisane w osobnym artykule. Neptun i jego kult również zasłużył sobie na osobny tekst.

Bibliografia:

1. Ann M., Imel D.M., Goddness in World Mythology, New York 1965
2. Bormefoy Y., Greek and Egyptian Mythologies, Chicago 2001
3. Graves R., Mity greckie , Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1982
4. Hamilton E., Mythology. Timeless, tales of Gods and heroes, New York 2006
5. Hope Moncrieff A.R., Myths and Legens og ancient Greece, New York 1995
6. Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1999
7. Mitologie świata, praca zbiorowa, Warszawa 2007
8. Ludwiczak B., Mitologia Greków i Rzymian, Kraków 2010
9. Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1997
10. Pietrzykowski M., Mitologia starożytnej Grecji, Warszawa 1979
11. Powell B.B., Classical Myth, Upper Sandle River 2001
12. Tajemnice starożytnych cywilizacji. Grecja, T. 19, Warszawa 2010
13. Wilison P., Szkolny przewodnik po mitologii, Warszawa 2006
14. Pierre G., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008
15. Waterfield R., The Greek Myths. Stories of the Greek Gods and Heroes Vividly Retold, New York 2011

ARTYKUŁ W TRAKCIE REMONTU I PRZERÓBKI. ZA UTRUDNIENIA PRZEPRASZAM. HEKATE

Tekst: Lady_Hekate      Oprawa graficzna: Jamnik_sst       Korekta: verien