Dane:

Imię: HADES - znaczenie "niewidzialny"
Status: bóg
Patronat: bóg świata podziemnego, władca państwa umarłych
Żona: Persefona (Kora)
Dzieci: brak
Atrybuty poświęcone Hadesowi: Berło i klucze lub róg obfitości
Rośliny: Cyprys i Narcyz - kwiat poświęcony bóstwom podziemnym
Zwierzę ofiarne: czarna owca lub baran
Rzymski odpowiednik: PLUTON

Drzewo genealogiczne: 
Rodzice: Kronos i Rea
Bracia: Zeus i Posejdon
Siostry: Demeter, Hestia, Hera
Żona: Persefona (Kora)


Mitologia:

Hades był najstarszym synem Kronosa i Rei, bratem Zeusa i Posejdona; jednym z najpotężniejszych greckich bogów. Wziął udział w Tytanomachii, w trakcie której wspierał swoich braci i siostry w walce przeciwko ojcu. Wyzwolił Cyklopów spod panowania Tytanów, a ci w podzięce ofiarowali mu hełm (według innych podań - czapkę z psiej skóry), który czynił go niewidzialnym. Po zabiciu Kronosa trzej bracia podzieli pomiędzy sobą władzę nad światem - Hades otrzymał Podziemie. Praktycznie nie pojawiał się w mitach poza jednym, w którym odegrał kluczową rolę (zob. Mit o Demeter i Korze). Był mrocznym władcą świata podziemnego, sprawiedliwym sędzią umarłych. Sam rzadko angażował się w sprawy boskie i ludzkie (oczywiście te ziemskie), praktycznie nie opuszczał swojego pałacu. Nie wziął udziału w wojnie trojańskiej.
Wraz ze swoją ukochaną żoną, Persefoną, mieszkał w pięknym, aczkolwiek niedostępnym i mrocznym pałacu położonym wśród skał i otoczonym trzykrotnym, potężnym pierścieniem murów.
Hades bardzo rzadko opuszczał swój pałac. Jeżeli jednak wybierał się na wycieczkę do krainy żywych, to zwykle podróżował w pięknym złotym, bogato zdobionym rydwanie, którym osobiście powoził, a który zaprzężony był w cztery dorodne, czarne jak węgiel rumaki. Bardzo często zakładał na głowę swój hełm, który czynił go niewidzialnym. Dlaczego? Ani wśród ludzi, ani wśród bogów Hades nie cieszył się zbytnią sympatią. Szanowano go, ale ze względu na jego "profesję" po prostu się go obawiano.

Osobowość:

Władca Krainy Umarłych nie należał do zbytnio rozrywkowych bogów. Prawie wcale nie pojawiał się na Olimpie. Był dobrym mężem i bratem. Nie sprzeciwiał się i nie buntował przeciwko woli Zeusa. Ze wszystkich greckich bogów Hades był najspokojniejszy. Nie miewał romansów.
W podaniach rzymskich pojawiają się informacje jedynie o dwóch przelotnych miłostkach Hadesa. Pierwszy raz zakochał się nimfie o imieniu MINTE. Niestety, dla wybranki Władcy Podziemia ten romans nie zakończył się happy endem. Zazdrosna Persefona, gdy tylko dowiedziała się o romansie męża, zmieniła nieszczęsną w miętę. Hades miał widocznie słabość do nimf, albowiem drugim obiektem jego uczuć stała się LEUKE, którą w akcie łaski mroczny bóg zamienił po śmierci w topolę.
Hades, chociaż był mrocznym, tajemniczym i ponurym bogiem, stroniącym od zabaw i radości, nie był nieczuły na ludzkie rozterki i cierpienia. Oczarowany piękną grą Orfeusza i jego ogromną determinacją w poszukiwaniu żony,  pozwolił mu zabrać ukochaną Eurydykę z powrotem do świata żywych (zob. mit o Orfeuszu i Eurydyce).
Często odwiedzał go Hermes - jako posłaniec bogów dostarczał Hadesowi m.in. rozkazy Zeusa albo pełnił rolę negocjatora pomiędzy bogami olimpijskimi a Władcą Podziemi. Również Tezeusz i Herakles złożyli Hadesowi "niespodziewaną" wizytę.


Wygląd:

W ikonografii Hades najczęściej przedstawiany był w towarzystwie swojej żony, Persefony, jako brodaty mężczyzna w średnim wieku, z długimi włosami do ramion, odziany w chiton i himation*. W ręku trzymał - według jednych podań róg obfitości, według innych - berło i klucze. Na jego głowie znajdowała się złota zębata korona, a stóp tronu leżał jego wierny pies - strażnik bram Świata Podziemnego,  Cerber

Mitologia rzymska:

Rzymianie bardzo chętnie przejęli ideę świata podziemnego od Greków, z tą tylko różnicą, że w ich wierzeniach Kraina Umarłych znajdowała się pod Italią, zmienili również imię Hadesa ; na PLUTONA, a Persefonę nazywali PROZERPINĄ.

Kult:

Ze względu na niepokój jaki budził wśród żywych, Hadesowi nie poświęcano świątyń. Grecy składali mu ofiary w odległych od polis miejscach - najczęściej w grotach lub jaskiniach. Świętym zwierzęciem poświęconym Hadesowi była czarna owca lub czarny baran, którego krew po zabiciu spuszczano do dziury w ziemi, a resztki zwierzęcia palono. Mięsa pod żadnym pozorem nie wolno było spożywać.
Jedynym znanym sanktuarium poświęconym Hadesowi była świątynia w mieście Elis.
Według legendy, Hades miał zostać bardzo poważnie raniony przez Heraklesa (którego w boju dzielnie wspierała Atena) w czasie bitwy o Pylos w Elidzie. Świątynia była niedostępna dla Greków - jedynie kapłani tylko raz w roku mogli wejść do środka w celu złożenia w niej stosownej ofiary.

Przydomki:

• Agesandros - prowadzący ludzi,
• Pluton - bogacz; imię to nadano ze względu na liczne bogactwa, które miały znajdować się w   jego królestwie,
• Polysemantor - panujący nad wieloma,
• Zeus Chtonios - Zeus podziemny,
• Polydegmon -przyjmujący wielu,
• Eubelos - dobrej rady.

Mity powiązane z Hadesem:

• o Demeter i Korze,
• o Orfeuszu i Eurydyce,
• mity Korynckie.

*Himation - nakładany na chiton prostokątny kawałek tkaniny, pełniący rolę peleryny.

Bibliografia:

Mitologia:

1. Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 199
2. Ludwiczak B., Mitologia Greków i Rzymian, Kraków 2010
3. Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Warszawa 1997

Opracowania:
1. Abel E., Encyklopedia duchów i demonów, Warszawa 2011
2. Astrologia, magia, alchemia, pod. red. Matilde Battistini, Warszawa 2006
3. Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987
4.Jaczynowska M., Musiał D., Stępień M., Historia starożytna, Warszawa 2007
5. Kerrigan M., Historia śmierci. Zwyczaje i rytuały pogrzebowe od starożytności do czasów współczesnych, Warszawa 2009
6. Kubiak Z., Dzieje Greków i Rzymian, Warszawa
7. Kubiak Z., Literatura Greków i Rzymian, Warszawa
8.Pierre G., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 2008
9. Laungauer W., Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994
10. Śmierć i zmartwychwstanie, pod red. Enrico de Pascale, Warszawa 2007
11. Tajemnice starożytnych cywilizacji, Grecja, Okres klasyczny, cz. 2, T.19, Poznań 2010
12. Wielka Historia Świata, T. VII, Grecja, Kreta – Ateny, Warszawa 2005
13. Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 2006

ARTYKUŁ W TRAKCIE EDYCJI I REMONTU. ZA UTRUDNIENIA PRZEPRASZAM. HEKATE